שתף קטע נבחר

Rosh Ashaná en la kaza de mis djenitores

Matilda Koén-Sarano eskrive su primer rekordo de Rosh Ashaná

El primer rekordo de Rosh Ashaná lo tengo de kuando yo tinía kuatro anyos i estava  kon mi madre, mi nona i mi ermanika en Pesaro, ande mos fuímos para reskapar de la persekusiones rasiales.

 

El papá estava deynda en Milano, lavorando en la Komunitá djudía,

 

ma kuando entraron los Almanes en Pesaro i sus komando fue mitido al lado de la kaza onde morávamos, vinieron a avizar a la mamá ande la Sinyora Marina ande morávamos ke estavan bushkando a los djidiós. 

 

 Pishín arivó mi padre de Milano kon el tío Arturo, tomó un'arabá kon un azno, mos metió enriva a mozotros kon lo poko ke tiniamos, i mos mitimos en viaje para Mombaroccio, ande riushó a alkilar un ahir en negro estado, de un kazalino de nombre Gino Ciaffoni, al kual deskuvrió ke eramos djidiós. El no lo reveló nunka, mizmo en los días mas trájikos de la muerte de mi nona.

 

Este viaje de Pesaro a Mombaroccio lo izimos viernes de Rosh Ashaná. Komo lo sé yo kon sigureza? Porké me akodro ke en el kamino vimos al bodre de una kaleja una ijika albina, ke estava vendiendo agranadas.

 

Disho al mamá al papá: "Alfredo, dile al ombre ke kede la arabá, ke kero merkar dos agranadas para la sigunda noche de Rosh Ashaná!"

 

El ombre kedó la arabá, i mi mamá merkó la presioza agranada, i ansí tuvimos kon kualo azer "sheeheyeanu", sigún las reglas de muestra tradisión.

 

Es enteresante ke dingún otro en famiya no se akodra de este partikolar, i sólo yo no me ulvidaré nunka de la ijika albina al bodre del kamino vedre, kon en mano las agranadas koloradas.

 

Un anyo pasimos en este kazal pidrido en una situasión de espanto i de mankura de lo esensial, ma mis djenitores izieron de todo para mantener muestros uzos i kostumbres, i sovre todo, muestras fiestas. Kuando eskapó la gerra i tornimos a Milano empesimos kon difikoltá la vida de kada día.

Rosh Ashana tinía en la kaza de mis djenitores una savor partikolar i la tiene i en mi kaza también.

 

La primera koza ke se deve aprontar kon kura es el Séder de Rosh Ashaná, ke tiene una grande emportansa para los sefaradís. Las kozas ke la patrona de kaza deve aprontar son los yirasones (de la bindisión "yeí ratsón", ke se dize sovre kada koza ke kompoza el Séder, ke se aze antes de komer).

Enriva la meza se meten datilés, kuchunduria, kalavasa, prasa, mansanas i miel, kavesa de pishkado i mas.

 

 

La sigunda noche mozotros metemos i agranadas, komo fruto muevo, para dizir "sheeheyanu". Kada koza tiene su sinyifikasión simbólika i su berahá. Komiendo la kavesa de pishkado se dize: "Para ke seamos kavesa i no kola. La mansana kon miel se kome diziendo: "Ke tengamos una anyada buena i dulse".

El "amotsí" se aze kon asukar, en lugar de sal.

 

La kumida de la fiesta era kurada en manera partikolar i avían sus platos típikos,

 

aprontados kada anyo, sin trokar. Las fritadas de prasa, de espinaka, de kalavasika i de kalavasa no devían mankar sovre la meza de Rosh Ashaná. El poyo, ke no se komía el anyo entero, a parte las fiestas, estava naturalmente en el menu. Para la fiesta se aprontavan los maunchinos de almendra, en vista de las vijitas de los ombres. Komo de fakto, saliendo del kal, en Turkía los ombres pasavan por las kazas de los parientes, para dizir "Anyada Buena", i tornavan a kaza kon las aldukeras yenas de marunchinos ke no avian pudido komer.

Mozotras, en Milano, ívamos al kal kon los fostanes muevos ke la mama mos avía kuzido de los pantalones de mi papá, i todos mos dizían "Ke ermozo fostán muevo!" i era verdad.

Para saludar dizíamos "Moadim Lesimhá". La repuesta era "Hagim uzmanim lesasón". I esto es lo ke vos sueto agora: "Moadim Lesimhá

 


 

 תגובה חדשה
הצג:
אזהרה:
פעולה זו תמחק את התגובה שהתחלת להקליד
Matilda Koén-Sarano
צילום: ענר גרין
Dulse de mansana para Rosh Ashaná
צילום: סוזן ברלינר
מומלצים